به نقل از ساینس دیلی، پژوهشگران دانشگاه سائوپائولو در برزیل از کشف یک ترکیب زیستفعال در زهر عقرب آمازونی Brotheas amazonicus خبر دادهاند که میتواند بهعنوان پایهای برای درمانهای نوین سرطان پستان مورد استفاده قرار گیرد. این دستاورد که با همکاری مؤسسه ملی پژوهشهای آمازون و دانشگاه ایالتی آمازون بهدست آمده، در رویداد علمی «هفته FAPESP فرانسه» ارائه شده است.
به گفته محققان، این مولکول که از طریق فرایند «زیستکاوی» شناسایی شده، توانایی تخریب سلولهای سرطان پستان را دارد و اثر آن در آزمایشهای آزمایشگاهی با داروی شیمیدرمانی پاکلیتاکسل قابل مقایسه بوده است. این ترکیب عمدتاً موجب نکروز، یا مرگ کنترلنشده سلولهای سرطانی میشود؛ سازوکاری که پیشتر نیز در سم برخی گونههای دیگر عقرب گزارش شده بود.
این پژوهش بخشی از یک مسیر گستردهتر در توسعه زیستداروها از منابع طبیعی است. تیمهای تحقیقاتی وابسته به دانشگاه سائوپائولو و مرکز مطالعه زهرها و جانوران سمی (CEVAP) سالهاست روی شبیهسازی ژنتیکی و تولید صنعتی پروتئینها و پپتیدهای استخراجشده از زهر مارها و عقربها کار میکنند. یکی از نتایج مهم این مسیر، تولید «چسب فیبرینی زیستی» بوده که در ترمیم اعصاب، بازسازی استخوان و درمان آسیبهای نخاعی کاربرد دارد و هماکنون در مرحله سوم کارآزمایی بالینی قرار دارد.
در گام جدید، محققان قصد دارند مولکول ضدسرطانی شناساییشده در زهر عقرب آمازون را از طریق بیان ژنتیکی در مخمر Pichia pastoris تولید کنند؛ روشی که امکان تولید انبوه، خالصسازی دقیق و کاهش وابستگی به منابع طبیعی را فراهم میکند. این رویکرد میتواند مسیر تبدیل یک سم طبیعی به دارویی ایمن و قابلاستفاده در بالین را هموار سازد.
همزمان، پروژههای موازی در برزیل و اروپا در حال پیشبرد فناوریهای نوینی مانند «رادیوترانوستیک» هستند؛ روشی که تشخیص و درمان سرطان را با استفاده از رادیوایزوتوپها در یک بسته درمانی واحد ترکیب میکند. از سوی دیگر، واکسنهای شخصیسازیشده مبتنی بر سلولهای دندریتیک و کاربرد هوش مصنوعی در تحلیل MRI برای پیشبینی پاسخ درمانی بیماران مبتلا به گلیوبلاستوما نیز در حال توسعه است.
مجموع این دستاوردها نشان میدهد آینده درمان سرطان، در نقطه تلاقی زیستفناوری، سمشناسی، پزشکی هستهای و هوش مصنوعی در حال شکلگیری است؛ جایی که حتی زهر یک عقرب میتواند به امیدی تازه برای بیماران بدل شود.