بعد از انتقاد رسانه‌ها از این موضوع که چرا نمایندگان، وزیر ارتباطات را بابت کاهش کیفیت اینترنت و اختلال‌های مداوم روی شبکه مورد سوال قرار نمی‌دهند، با تهیه گزارشی از سوی کمیسیون صنایع و معادن کشور، مجلس به صورت جدی وارد میدان بررسی کیفیت اینترنت کشور شد. این گزارش با اشاره به آمارهای بین‌الملی اعلام کرده که رتبه ایران در برخی شاخص‌های کیفیت اینترنت ۲ رتبه تنزل پیدا کرده است. همچنین این گزارش با استناد به یک نظرسنجی اعلام کرده که ۶۴ درصد کاربران ایرانی از فیلترشکن استفاده می‌کنند. از سوی دیگر در این گزارش اعلام شده که سهم پهنای باند ناشناس (ترافیکی که سیستم فیلترینگ قادر به تشخیص پروتکل آن نیست) در شبکه بین‌الملل از ۵ درصد، حالا به ۲۵ درصد رسیده است. در مقابل این اظهارات هم مانند همیشه وزیر ارتباطات از کیفیت اینترنت دفاع کرده و گفته با کمک مجلس می‌توانند بساط فروش فیلترشکنها را جمع کنند.
در جلسه علنی امروز مجلس در مورد این موضوع، روح الله عباسپور، سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن ابتدا به قرائت گزارش «بررسی کیفیت اینترنت و شاخص‌های مرتبط آن با رویکرد چالش‌های ایجاد شده برای شهروندان و کسب و کارهای اینترنتی» پرداخت.
عباسپور با اشاره به هدف‌گذاری لایحه برنامه هفتم توسعه کشور، در مورد سهم تولید ناخالص داخلی (GDP) از اقتصاد دیجیتال به عنوان یکی از پایه‌های توسعه پایدار کشور که باید از رقم 8 درصد در سال 1401 به سهم 15 درصد در سال 1406 برسد، گفت: «از جمله کاستی‌های مشهودی که می‌توان به آن اشاره کرد، کیفیت دسترسی شهروندان به اینترنت در برخی از شاخص‌های آن به عنوان بستر اصلی توسعه دولت الکترونیک و بالطبع اقتصاد دیجیتال است که بعضا موجب نارضایتی مردم و خسارت‌های اقتصادی در حوزه کسب و کارها شده است.»
او ادامه داد: «یکی از مهمترین پارامترهای موثر در ایجاد مشکلات فنی در تسهیل دسترسی کاربران به اینترنت، افزایش ترافیک شبکه از طریق استفاده از روش‌ها و نرم افرازهای موسوم به فیلترشکن است که اغلب در قالب باج افزار با ایجاد آسیب‌های امنیتی در شبکه به جمع آوری اطلاعات مشترکان اقدام می کنند.»
او اعلام کرد که برخی از گزارش‌ها از افزایش آمار استفاده‌کنندگان از فیلترشکن در چندماه اخیر حکایت دارد، اما تاکنون گزارش دقیقی برای شفاف‌سازی آمار موجود، ارقام قابل ملاحظه هزینه‌های فیلترشکن و تحمیل آن بر سبد هزینه‌های خانوارها و در نهایت ارائه راهبردهای موثر برای کاهش استفاده از فیلترشکن ها توسط مشترکان، از سوی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، ارائه نشده است.
عباسپور با استناد به گزارش کمیسیون صنایع و معادن در مورد کیفیت اینترنت اعلام کرد که طبق یک نظرسنجی ۶۴ درصد کاربران ایرانی از فیلترشکن استفاده می‌کنند و همچنین سهم پهنای باند ناشناس در شبکه بین‌الملل از ۵ درصد حالا به ۲۵ درصد رسیده است.
این آمار مورد واکنش محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات دولت دوازدهم هم قرار گرفت. او در پستی که روی کانال تلگرامی خود منتشر کرده، گفته است که این آمار نشان دهنده شکست در سیاست فیلترینگ است. او در این مورد نوشته است: «این آمار یعنی ناکارآمدی و شکست برای فیلترینگ! این یعنی ناآگاهی حکمران حتی از نوعِ بخش بزرگی از ارتباطات بین‌الملل! یعنی افزایش تهدیدات سایبری علیه منافع ملی! می‌گفتند می‌خواهند با تصویب و اجرای طرح صیانت قدرت حکمرانی سایبری ایران را متحول کرده و افزایش دهند؛ چه افزایشی دادند…»
فیلترینگ برخی سرویس‌ها موضوعیت ندارد
لطف‌الله سیاهکلی، نماینده قزوین هم با اشاره به گزارش کمیسیون صنایع و معادن در مورد وضعیت نامطلوب کیفیت اینترنت، تاکید کرد که مردم از وضعیت ارائه اینترنت ناراضی‌اند. همچنین او در صحبت‌های خود بر ضرورت ساماندهی استفاده از فیلترشکنها تایید کرد.
او با اشاره به سرعت پایین اینترنت مخصوصا روی اینترنت ثابت گفت: «سرعت دارای اهمیت است؛ ما مدام از ظرفیت‌سازی صحبت می‌کنیم که این موضوع برای بستر موبایل مهم تلقی می‌شود، اما برای اماکن اقتصادی، فروشگاه‌ها، منازل و … باید مسئله سرعت در نظر گرفته شود. میانگین GDP در دنیا 19 درصد است، اما در کشور ما 8 درصد است که نشان‌دهنده بی‌توجهی به این موضوع است.»
او با اشاره به فیلترینگ بدون ضابطه در کشور ادامه داد: «ابتدایی که اینترنت آمد خیلی از سایت‌ها را بستیم و فیلتر کردیم. باید بازنگری صورت گیرد و در حال حاضر فیلتر آنها مانند گوگل پلی، توییتر، یوتوب موضوعیت ندارند. برای مثال یوتیوب یک سایت مهارت‌محور است و به نسبت از خیلی از سایت‌هایی که الان فیلتر نیستند پاک‌تر است.»
سیاهکلی با اشاره به ضررهای فیلترشکنها و اینکه در این حوزه باید ساماندهی رخ دهد اعلام کرد که وضعیت کیفیت شبکه آنقدر باعث نارضایتی مردم شده که حالا آنها برای این اینترنت بی‌کیفیت هم پول خرج می‌کنند و هم کسب‌وکارشان بی‌رونق است.
در همین زمینه غلامرضا نوری قزلجه، رئیس فراکسیون مستقلین مجلس نیز با اشاره به اظهارات وزیر ارتباطات درباره رشد ظرفیت ارتباطی کشور، تأکید کرد این رشد باید با دنیا مقایسه شود چرا که رشد سایر کشورهای دنیا بسیار بیشتر است.
او نیز با انتقاد از افزایش فیلترینگ و افزایش استفاده از فیلتر شکن گفت: «در گزارش کمیسیون صنایع و معادن مجلس درباره استفاده 64 درصدی مردم از فیلترشکن صحبت شده، اما باید بگویم که برخی از مراکز علمی تا 96 درصد هم استفاده از فیلترشکن را گزارش کرده‌اند.»
نوری با تأکید بر معایب استفاده از فیلترشکن مانند افزایش هزینه مردم و ناامنی در شبکه، از وزارت ارتباطات خواست تا این موضوع را که فیلترینگ چقدر برای مردم و کسب‌وکارها هزینه‌زا است را بررسی کند.
یکی دیگر از نمایندگان که به وضعیت پایین کیفیت اینترنت و تاثیر منفی استفاده از فیلترشکن روی کیفیت اینترنت انتقاد کرد، عزت‌الله اکبری تالارپشتی، رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس بود. او با انتقاد از اینکه در حوزه فضای مجازی با تعدد مراجع مواجه هستیم، گفت: «وزیر برای پاسخگویی در مجلس حضور می‌یابد و 7 مرجع دیگر نیز داریم که کار مسدودسازی و بازگشایی را انجام می‌دهند و این موضوع باعث آشفتگی در تصمیم‌گیری می‌شود، در حالی که در این حوزه دشمن تمرکز کرده و از رئیس جمهوری انتظار داریم این حوزه را مدیریت کند.»
رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس با اشاره به خصوصی شدن شرکت مخابرات، یادآور شد: «این موضوع به محل نزاع برای وزارت ارتباطات و شرکت مخابرات تبدیل شده در حالی که این دو نهاد دارای ظرفیت‌های زیادی بوده و انتظار می‌رود رئیس جمهورس با ورود در این حوزه این مسئله را حل کند؛ با توجه به اینکه وزیر باید به مجلس پاسخگو باشد ضروری است که اختیاراتی داشته باشد و دولت باید مرز دقیق را مشخص کند.»
بساط فیلترشکن فروشی جمع خواهد شد
در مقابل این انتقاد‌های نمایندگان مجلس از توسعه کند زیرساخت‌های شبکه و همچنین ضربه استفاده از فیلترشکن به کیفیت اینترنت و امنیت کاربران، عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات اعلام کرد که شاخص‌های توسعه شبکه اینترنت در مدت گذشته رشد قابل توجه‌ای داشته است و میزان اختلال‌ها نیز کاهش پیدا کرده است. همچنین او تاکید کرد که به عنوان وزیر ارتباطات آرزو دارد که هیچ ایرانی نیاز به فیلترشکن نداشته باشد و با کمک مجلس می‌توان بساط فیلترشکن فروشی‌ها را جمع کرد.
عیسی زارع‌پور، در واکنش به گزارش کمیسیون صنایع و معادن مجلس در مورد کیفیت اینترنت گفت: «در 2 سال گذشته اقدامات زیرساختی خوبی در جهت نوسازی شبکه در 4 لایه دسترسی، تجمیع، شبکه زیرساخت و دروازه های اینترنتی انجام شد. در لایه ورودی اینترنت بین‌الملل هم در 2 سال گذشته ورودی‌های اینترنت متنوع شد و بیش از 2 برابر نیاز ظرفیت تامین شد.»
او ادامه داد: «همچنین در لایه زیرساخت نیز با بهره‌گیری از تجهیزات صدرصد ایرانی بیش از 50 درصد رشد داشتیم که تا پایان سال به 2 برابر می رسد و میزان قطعی‌ها و لینک‌های اشباع کاهش یافته و ترافیک داخلی تقویت شد، همچنین برای ترافیک داخلی بیش از 3 برابر نقاط تبادل ترافیک افزایش یافته است.»
زارع‌پور تاکید کرد که شاخص‌های کیفی روبه بهبود است و این آمارها در مراجع بین المللی قابل دسترسی است، اما با وجود رشد اکثر شاخص‌ها این که چرا رضایتمندی از سوی مردم تامین نشده است باید در بخش دیگری به آن پرداخت.
او در این مورد گفت: «مردم ما شایسته بهترین‌ها هستند و می‌پذیریم کار نشده فراوان است، اما چالش‌های پیش روی ما زیاد است و یکی از آنها تعدد مراکز تصمیم گیر است که باعث بار در شبکه شده است و ما در تلاشیم به شکل متوازن رشد داشته باشیم.»
زارع‌پور با اشاره به تصمیم‌های اتخاذ شده در کارگروه مصادیق مجرمانه توضیح داد: «ما مجری تصمیم‌های این کارگروه هستیم، اما پاسخگویی و تبعات تصمیم‌های این کارگروه با ماست و ما معتقدیم تا جایی که ممکن است باید از ابزارهای غیرفنی برای مدیریت شبکه استفاده کرد. موضوع ساماندهی فیلترشکنها و مواجه به سوداگری فیلترینگ نیز از جمله همین موضوعات است که معتقدیم راهکار جمع‌آوری آن صرفاً فنی نیست.»
به باور وزیر ارتباطات مدیریت این موضوع نیازمند یک قانون مشخص است که او آن را به هیئت رئیسه مجلس تقدیم می‌کند. او تاکید کرد که می توانند در این زمینه با کمک هم بساط فیلترشکن فروشی‌ها را جمع کنند.
زارع‌پور در مورد راهکارهای کاهش نیاز مردم به فیلترشکن گفت: «چند اقدام برای این موضوع باید انجام دهیم، اولین کار این است که باید در لیست مصادیق فیلترینگ یک بازنگری جدی انجام دهیم که در گذشته به دلایل غیرامنیتی انجام شده است.»
او ادامه داد: «ما در سال گذشته پس از دستوری که ریاست جمهوری دادند، لیستی متشکل از چند هزار دامنه را در 15 گذشته که کارگروه تعیین مصادیق راه افتاده است، مورد بازنگری قرار دادیم و معتقدیم هنوز جای تجدیدنظر وجود دارد و آمادگی داریم با مرکز ملی فضای مجازی همکاری کنیم و لیستی را از سرویس هایی که حاکمیت ملی را دچار خدشه نمی کنند، تهیه کنیم.»
او همچنین در پایان اعلام کرد که افزایش کیفیت خدمات عمومی نیز یکی از راهبردهایی است که امروزه به لطف سکوهای بومی که پذیرای میلیون ها کاربر است، محقق شده است.