آکنه یا جوش صورت در هر سنی ممکن است بر پوست اثر بگذارد. در برخی موارد نیز ظاهر شدن این جوش ها شخص را متعجب می‌کند. این آکنهها ممکن است در پی عرق کردن در باشگاه، عوامل ژنتیکی، استرس، یا حتی در سفر بروز کند.
بسته شدن منفذهای پوست باعث بروز انواع جوش می‌شود:
جوش‌های سرسیاه: شامل نقاط سیاه کوچک داخل منفذ پوست.
جوش‌های سرسفید: برجستگی‌های سفید یا گوشتی‌رنگ‌‌اند.
پاپولها یا سفت‌دانه‌ها: زمانی بروز می‌کنند که چربی و باکتری‌ها و سلول‌های مرده به عمق پوست می‌رود.
پوسچول یا جوش‌های چرکی : این جوش‌ها مانند پاپولها، اما حاوی موارد زردنگ‌اند.
ندول‌ها و کیست‌ها یا جوش‌های بسیارعمیق: لک‌هایی با نفوذ عمیق که باعث زخم شدن پوست می‌شوند.
جوش‌ها به چه علت ظاهر می‌شوند؟
برخی از علت‌های بروز جوش‌های آکنه ارتباط مستقیم با پوست و نحوه مراقبت از پوست دارد. برخی دیگر به بهداشت و سلامت بدن یا دیگر علت‌های پزشکی مرتبط‌اند و برخی نیز به سبک زندگی فرد بستگی دارند.
محصولات آرایشی، مراقبت از پوست، و محصولات مربوط به مو
برخی از محصولات آرایشی یا مراقبت از پوست و همچنین برخی از محصولات مراقبت از مو موجب آکنه پوستی می‌شوند.
آکنه‌های ناشی از این محصولات معمولا به‌صورت برجستگی‌های ریز روی گونه‌ها یا چانه یا پیشانی است که اغلب جوش‌های سرسفید را شامل می‌شود.
برخی جوش‌ها حتی چند ماه پس از مصرف مواد آرایشی ظاهر می‌شوند. در این صورت، دریافتن اینکه علت اصلی جوش‌ها لوازم آرایش بوده است یا خیر دشوار است. در هر صورت، استفاده از لوازم آرایش برای پنهان کردن آکنهها باعث بدتر شدن آن‌ها می‌شود.
ضدآفتاب
گرچه استفاده از کرم‌های ضدآفتاب برای پوست ضروری است، برخی از این کرم‌ها ممکن است باعث جوش صورت شود. بنابراین، در انتخاب و تهیه آن‌ها باید برخی موارد را رعایت کنیم.
هنگام انتخاب کرم یا اسپری ضدآفتاب به این موارد توجه کنید:
لوازم آرایش دارای برچسب میزان محافظت در برابر آفتاب یا اس‌پی‌اف (SPF)
محصولات غیرعطری
ضدآفتاب حاوی روی، اسید لاکتیک، یا چای سفید
ضدآفتاب‌های سبک و بدون روغن
رشد موهای زائد صورت یا از بین بردن آن‌ها
آکنه ریش در اطراف موهای صورت بروز می‌کند. دلیلش هم این است که ریشه مو چربی و سلول‌های مرده و باکتری‌های اطرافش را به دام می‌اندازد و همین امر تمیز کردن پوست زیرین را سخت‌تر می‌کند.
رفع موهای زائد در این مواقع موجب ایجاد آکنه می‌شود.
مواد شیمیایی موجود در لباس
یکی از علت‌های پدید آمدن جوش در سراسر بدن یا بخش‌های حساس آن مواد شوینده است. مواد شیمیایی موجود در شوینده‌ها باعث تحریک پوست یا حتی واکنش‌های آلرژیک می‌شود که به آن درماتیت تماسی یا تحریک پوستی می‌گویند.
کندن جوش‌ها یا دست زدن به آن‌ها
برخی افراد پوست روی آکنه را می‌کنند و همین امر باعث بدتر شدن آن می‌شود. این کار می‌تواند روی صورت شما لک یا زخم همیشگی به وجود آورد. اگر نمی‌توانید جلوی این عادت را بگیرید، حتما با پزشک مشورت کنید.
تماس طولانی و اصطکاک پوست با مواد خارجی
تماس طولانی بین پوست و برخی عوامل خارجی ممکن است به بروز آکنه منجر شود. آلودگی، گرما، و عرق روی دست در اثر تماس با گوشی و به‌دنبال آن تماس با صورت می‌تواند آلودگی را به پوست منتقل کند.
از موارد دیگر میتوان به سربند، کلاه، بند سوتین، لباس‌های تنگ، و ماسک صورت اشاره کرد. در طول همه‌گیری کووید-۱۹، افراد زیادی دچار آکنه ناشی از ماسک شدند.
هورمون‌ها
هورمون‌ها و تغییرات هورمونی از دیگر عوامل ایجاد آکنه و جوش‌اند. در این مورد، چیزی که احتمالا به ذهن خطور می‌کند هورمون‌های دوره نوجوانی است. اما باید بدانیم که تغییرات هورمونی در سن بالاتر نیز می‌تواند باعث ایجاد آکنه شود.
آکنه هورمونی به دوران عادت ماهانه نیز مربوط می‌شود. این نوع آکنهها همچنین ممکن است در افرادی ظاهر شود که در سه ماه اول بارداری قرار دارند یا وارد دوران یائسگی شده‌اند.
فشار و استرس
استرس نیز سطح هورمون‌ها را تغییر می‌دهد و به بروز آکنه کمک می‌کند.
کورتیزول یکی از هورمون‌های اصلی استرس است. وقتی با استرس مواجه می‌شوید، بدن بیش از حد معمول کورتیزول تولید می‌کند. کورتیزول سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌کند و باعث التهاب در سراسر بدن، از جمله در پوست می‌شود. بدین ترتیب، آکنه تحریک و بدتر می‌شود.
ژنتیک
عوامل ژنتیکی نیز باعث بروز آکنهها می‌شوند. بنا بر یافته‌های پژوهشی، اگر پدر و مادر شما هر دو آکنه داشته باشند، احتمال بیشتری دارد که شما نیز گرفتار آکنه شوید، در سال‌های نوجوانی آکنه در بدن شما شدیدتر باشد، یا اینکه در بزرگ‌سالی به آن مبتلا شوید.
داروها
برخی از داروها- به ویژه آن‌هایی که حاوی هورمون‌اند- در ایجاد آکنه نقش دارند. برخی از این داروها عبارت‌اند از: داروهای پیگشیری از بارداری، تسترون، یا تیروئید.
بیماری‌های زمینه‌ای
برخی بیماری‌های زمینه‌ای نظیر چاقی، دیابت، فشار خون بالا، و کلسترول زیاد نیز از عوامل ایجاد یا تشدید آکنه در بدن‌اند. اختلال غدد درون‌ریز، دوره‌های نامنظم عادت ماهانه، و افرایش یا کاهش سریع وزن نیز در ظاهر شدن جوش‌ها بی‌تاثیر نیست.
سیگار کشیدن
سیگار کشیدن ممکن است باعث تغییراتی در پوست شود که شکل قرار گرفتن روغن‌های طبیعی روی صورت را تغییر می‌دهد. این آکنهها در برخی زنان به شکل جوش‌های بزرگ و کیست‌مانند در سراسر بدن نمایان می‌شوند.
رژیم غذایی
با توجه به یافته‌های پژوهشی، رژیم غذایی بر ایجاد یا تشدید آکنهها اثر مستقیم می‌گذارد.
مصرف مواد غذایی شیرین که قند خون بدن را به‌سرعت افزایش می‌دهند و همچنین شیر و دیگر فراورده‌های لبنی آکنهها را تشدید می‌کند. از دیگر مواد غذایی مرتبط با آکنه یا جوش میتوان به الکل، غلات تصفیه‌شده، گوشت قرمز، چربی‌های اشباع‌شده، و پروتئین تخم‌مرغ اشاره کرد.
به گفته متخصصان، این خوراکی‌ها باعث التهاب و تولید بیش از حد روغن می‌شوند و همچنین به رشد باکتری‌ها کمک می‌کنند.
آبدار (هیدراته) ماندن پوست و آب‌رسانی به پوست بسیار مهم است. پوست کم‌آب چربی زیادی تولید می‌کند که اغلب به آکنه منجر می‌شود.
شکلات
بسیاری بر این باورند که شکلات موجب ایجاد آکنه یا تشدید آن می‌شود. اما کارشناسان می‌گویند شکلات به‌خودی‌خود باعث آکنه نمی‌شود، بلکه مواد تشکیل‌دهنده آن، مانند شیر و شکر، که اغلب به شکلات‌‌های تجاری اضافه می‌شود، باعث آکنه می‌شود.
عادت‌‌های خوابیدن
پژوهش‌ها نشان می‌دهد که خواب نامناسب و نامطلوب باعث التهاب پوست می‌شود که عامل شناخته‌شده آکنه است. خواب ناکافی با بسیاری از بیماری‌های التهابی بدن مرتبط است.
فعالیت‌هایی که باعث تعریق می‌شود
فعالیت‌هایی مانند ورزش کردن، گذراندن وقت در فضای آزاد در هوای گرم، و کار کردن در محیط گرم باعث تعریق زیاد و مسدود شدن منافذ پوست و در نتیجه باعث ایجاد آکنه می‌شود.
مسافرت
در برخی موارد، مسافرت و جابه‌جایی‌های طولانی ممکن است باعث بروز آکنه یا تشدید آن شود.
هوای درون هواپیماها خشک است و اگر پوست خشکی دارید این مسئله می‌تواند باعث بروز آکنه شود، زیرا پوست در چنین مواقعی برای مقابله با خشکی، چربی بیش از حد تولید می‌کند.
هنگامی که در مسافرت‌اید، ممکن است با خواب نامناسب، پرواز‌زدگی، مصرف غذاهای ناسالم، یا شرایط استرس‌زا روبه‌رو شوید. همه این عوامل به سهم خود در ایجاد و تشدید آکنه دخیل‌اند.
روش‌های درمان آکنه
با توجه به نوع جوش و مقدار آن، میتوان از روش‌های درمانی مختلف استفاده کرد: از شست‌وشو با بنزوئیل پراکسید برای از بین بردن باکتری‌ها مولد آکنه گرفته تا داروهای موضعی رتینوئید برای باز کردن منافذ پوست.
اما اگر در صورت استفاده از این روش‌ها نتیجه مطلوب حاصل نشد، بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کنید.
در مورد استفاده از لوازم آرایش بهتر است از محصولاتی استفاده کنید که پوست را تحریک نمی‌کنند.
همچنین، برس‌های آرایش را همیشه تمیز کنید. صورت‌تان را دو بار در روز با پاک‌کننده ملایم بشویید. بعد از تعریق زیاد، پوست را پاک کنید.
رژیم غذایی سالم نیز در درمان یا کم کردن آکنهها موثر است.
کارشناسان توصیه می‌کنند مصرف این مواد غذایی را محدود کنید:
• قند و مواد غذایی با شاخص گلیسمی بالا
• شیر و دیگر فراورده‌های محصولات لبنی
• چربی‌های اشباع‌شده
• غلات صبحانه که حاوی شکر است
• فست فود (غذاهای آماده رستورانی)
آن‌ها همچنین توصیه می‌کنند که آب فراوان بنوشیم و اسید‌های چرب امگا ۳، که از طریق غذا یا مکمل‌های غذایی به دست می‌آیند، و میوه و سبزیجات به‌وفور مصرف کنیم.